David Hume Kimdir?

David Hume, (7 Mayıs [26 Nisan, Eski Stil), 1711, Edinburgh, İskoçya – 25 Ağustos 1776, Edinburgh), İskoç felsefecisi, tarihçi, ekonomist ve özellikle felsefi ampirizm ve şüpheciliği ile tanınan denemecidir.

Hume felsefeyi insan doğasının endüktif, deneysel bilimi olarak algıladı. İngiliz fizikçi Sir Isaac Newton’un bilimsel yöntemini örnek alarak ve İngiliz filozof John Locke’un epistemolojisi üzerine inşa eden Hume, zihnin bilgi denilen şeyi edinmede nasıl çalıştığını anlatmaya çalıştı. Hiçbir gerçeklik teorisinin mümkün olmadığı sonucuna vardı; Deneyimin ötesinde hiçbir şey hakkında bilgi olamaz. Bilgi teorisinin kalıcı etkisine rağmen, Hume kendisini esasen ahlakçı olarak görüyor gibi görünüyor.

Hume, sınırın İskoç tarafındaki Berwick on Tweed’den yaklaşık dokuz mil uzakta, Chirnside köyüne bitişik küçük bir mülk olan Ninewells’in mütevazı çevresi labirenti veya efendisi olan Joseph Hume’un küçük oğluydu. David’in annesi, Catherine, İskoç oturum mahkemesi başkanı Sir David Falconer’in kızı, doğduğunda Edinburgh’taydı. Üçüncü yılında babası öldü. Yaklaşık 12 yaşındayken Edinburgh Üniversitesi’ne girdi ve normalde olduğu gibi 14 ya da 15’te bıraktı. Yasayı okumak için bir süre sonra basıldı (her iki taraftaki aile geleneğinde), onu ahlaksız buluyordu ve bunun yerine mektupların geniş alanında gönülsüzce okuyordu. Entelektüel keşiflerinin yoğunluğu ve heyecanı nedeniyle, 1729’da iyileşmesinin birkaç yıl sürdüğü sinir krizi geçirdi.

1734 yılında, elini Bristol’deki bir tüccar ofisinde denedikten sonra hayatının dönüm noktasına geldi ve üç yıl Fransa’ya emekli oldu. Bu zamanın çoğunda Loire’daki La Flèche’de, eski Anjou’da, İnsan Doğasına İlişkin Bir İnceleme çalışıp yazdı. Anlaşma, Hume’un tam teşekküllü bir felsefi sistem kurma çabasıydı. Üç kitaba bölünmüştür:

• Kitap I, “Anlayış”, fikirlerin kökenini sırasıyla tartışır; uzay ve zaman düşünceleri; nedensellik doğası da dahil olmak üzere bilgi ve olasılık; ve bu teorilerin şüpheci sonuçları”.
• II. Kitap, “Tutkular”, insanlarda duygusal ya da duygusal düzeni açıklayan ayrıntılı bir psikolojik mekanizmayı tanımlar ve bu mekanizmadaki akla alt bir rol atar.
• Kitap III, ahlaki açıdan, ahlaki iyiliği, insanların ya kendi davranışlarını ya da başkalarına karşı kabul edilebilir ya da kabul edilemez sonuçlar ışığında insan davranışını göz önünde bulundurduğunda sahip oldukları onay ya da onaylanma duyguları açısından nitelemektedir.

Antlaşma, Hume’un düşüncesinin en kapsamlı ifadesi olmasına rağmen, ömrünün sonunda, çocukça şiddetle reddetti, ancak daha sonraki yazılarının değerlendirilen görüşlerini sunduğunu iddia etti. Anlaşma, aşırı derecede bazı yerlerde, önemli terimlerdeki (özellikle “gerekçe”) belirsizlik nedeniyle kafa karıştırıcı değildir ve ifadenin ve teatral kişisel avukatların kasıtlı savurganlığı ile şaşırmıştır. Bu sebeplerden dolayı onun olgun kınanması belki de tamamen yanlış yerleştirilmemiştir. Yine de, Kitap I, akademik filozoflar arasında, yazılarından daha fazla okundu.

1737’de İngiltere’ye geri dönerek, Antlaşma’yı yayınlamaya başladı. I ve II. Kitaplar 1739’da iki ciltte yayınlandı; Kitap III ertesi yıl ortaya çıktı. Bunun zayıf alımı, ilk ve çok hırslı çalışması, onu depresyona soktu; O daha sonra, Autobiography’sinde, “zalotlar arasında bir mırıltıyı heyecanlandırmak için bile böyle bir ayrım yapmadan, basından ölü doğdu” dedi. Fakat bir sonraki girişimi, Denemeler, Ahlaki ve Siyasi (1741–42) , biraz başarı kazandı. Belki de bu konuda cesaretlendirilmiş, 1744’te Edinburgh’da ahlak felsefesi başkanlığına aday olmuştur. İtirazcılar sapkınlık ve hatta ateizm olduğunu iddia ederek, Antlaşmanın kanıtı olduğunu işaret etti (Hume’un Autobiography’si olmasına rağmen, iş fark edilmedi). Başarısız, Hume, 1740’tan beri yaşadığı şehirden ayrıldı ve bir gezinme dönemine başladı.

Felsefeyi insan doğasının endüktif bilimi olarak algılanan Hume, insanların akıldan daha duyarlı ve pratik duyarlılık yarattığı sonucuna varmıştır. Pek çok filozof ve tarihçi için önemi, Immanuel Kant’ın eleştirel felsefesini Hume’a doğrudan tepkimeye sokmaktan ibaret olmasıdır (Kant, Hume’un onu “dogmatik uykusundan” uyandırdığını söyledi). Hume, 19. yüzyıl Fransız matematikçisi ve sosyoloğu Auguste Comte’un pozitivizm geliştirmesine neden olan etkenlerden biriydi. İngiltere’de Hume’un olumlu etkisi, 19. yüzyıl başındaki hukukçu ve filozof olan Jeremy Bentham’da, faydacılıkçılığa, İnceleme III. daha kapsamlı olarak 19. yüzyılda yaşayan filozof ve ekonomist John Stuart Mill’de doğru davranışın ahlaki teorisinin sonuçlarının yararına göre belirlenmesi gerektiğine değinmiştir.

Sebep ve sonuç arasında gerekli bir bağlantı olduğu konusunda şüphe uyandırırken, Hume, eskilerin şüpheciliğini yeniden şekillendiren, postüresal dünyanın ilk filozofuydu. Üstelik reformülasyonu yeni ve çekici bir şekilde gerçekleştirildi. Her ne kadar Newton’u takdir etse de, Hume’un incelikli bir nedensellik altını oysa da, Newton’un biliminin dünyaya bakmanın bir yolu olarak felsefi temeli olarak adlandırılan bu bilim, evreni yöneten birkaç temel nedensel kanunun tanımlanmasına dayanıyordu. Sonuç olarak, 19. yüzyılın pozitivistleri, bilimi insan düşüncesinin merkezi çerçevesi haline getirme amacında başarılı olmak istiyorlarsa Hume’un nedensellik sorgulamasıyla güreşmek zorunda kaldılar.20. yüzyılın çoğu için, özellikle analitik filozoflar arasında dikkat çeken şüpheciliğinden ziyade Hume’un doğalcılığıydı. Hume’un natüralizmi, felsefi haklılığın yalnızca doğal dünyanın düzenlemelerine dayanabileceği inancına dayanır. Analitik filozoflar için bu çekişmenin çekiciliği, Hume’un, diğer felsefi rolünde, yeniden canlandırmak için çok şey yapmış olduğu şüpheci geleneğinden kaynaklanan sorunlara bir çözüm getirmiş gibi görünmesiydi.