Ampirizm (Deneycilik) Nedir?
Ampirizm, felsefede, tüm kavramların deneyime dayandığı, tüm kavramların yaşanabilecek şeyler hakkında ya da uygulanabilir olduğu ya da rasyonel olarak kabul edilebilir tüm inanç ya da önermelerin yalnızca deneyim yoluyla haklı olduğu ya da biliniyor olduğu görüşü. Bu geniş tanım, ampirizm teriminin eski Yunanca empeiria kelimesi olan “tecrübe” den türetilmesiyle örtüşmektedir.
Kavramlar, yalnızca deneyime dayanarak uygulanabiliyorlarsa “posteriori” (Latince: “ikinciden”) olarak söylenir ve uygulanabiliyorsa “priori” (“eskiden”) olarak adlandırılırlar. İnançlar ya da önermeler, yalnızca deneyim temelinde öğrenilebiliyorlarsa bir posteriori ve deneyimden bağımsız olarak biliniyorlarsa bir priori olduğu söylenir. Dolayısıyla, yukarıdaki ampirizmin ikinci ve üçüncü tanımlarına göre, ampirizm, tüm kavramların veya rasyonel olarak kabul edilebilir inançların veya önermelerin hepsinin bir öncül olmaktan ziyade bir posteriori olduğu görüşüdür.
Ampirizmin ilk iki tanımı tipik olarak, kelimelerin yalnızca kavramları aktardıkları sürece anlamlı olduklarına göre, örtük bir anlam teorisi içerir. Bazı ampiristler, tüm kavramların ya doğrudan deneyimlenen öğelerin zihinsel “kopyaları” ya da doğrudan deneyimlenen öğelerin kopyaları olan karmaşık kavram kombinasyonları olduğunu iddia etmişlerdir. Bu görüş, bir kavramın uygulama koşullarının her zaman deneyimsel terimlerle belirtilmesi gerektiği görüşüyle yakından bağlantılıdır.
Ampirizmin üçüncü tanımı, bir bilgi teorisi veya gerekçe teorisidir. İnançları veya en azından bazı hayati inanç sınıflarını (örneğin, bu nesnenin kırmızı olduğu inancı) sonuçta ve gerekçeleri gerekçeleriyle ilgili deneyimlerine bağlı olarak görür. Bu tezi belirtmenin eş değer bir yolu, tüm insan bilgisinin deneyimden elde edildiğini söylemektir.
